Wat een mens zoekt wanneer hij zijn 'hoogste doel' nastreeft, is afhankelijk van hoe hij zichzelf ervaart, van wie of wat hij denkt te zijn. Wanneer hij denkt dat hij enkel of vooral een fysiek wezen is, wordt zijn leven bepaald door biologische wetten. Het hoogste doel waarop hij dan kan mikken, zal bepaald worden door de grenzen van de fysica en de wetenschap. Hierdoor kan hij enkel zoeken naar objectieve, zintuiglijke voldoeningen. Daar ligt een enorme tekortkoming en de oorzaak van alle problemen van alledag. Wanneer je de zintuiglijke beleving onderzoekt, zal je merken dat hierin het volledige spectrum van het menselijk lijden vervlochten zit. Dit komt omdat de zintuigen ons nooit de Waarheid vertellen, maar dat ze ons steeds een relatief beeld geven, dat in relatie staat tot onszelf en de dingen die wij kennen. De input die binnenkomt via onze zintuigen, wordt geïnterpreteerd door onze hersenen, en is afhankelijk van de bril waardoor we kijken. Bijvoorbeeld: een glas water kan als 'heet' worden ervaren. Dat is een realiteit, maar de Waarheid is dat het temperatuurverschil tussen onze menselijke huid en die van het glas zo groot is dat het door ons als 'heet' wordt ervaren. Het is dus een vergelijking en bijgevolg is het relatief. Een koudbloedig dier zal dit warme glas als heel anders ervaren dan wij. Op deze manier ervaren we ook onze gevoelens als verlangens of afgunst. Wanneer je bijvoorbeeld heel erg van warm water houdt, zal koud water bij jou afgunst veroorzaken. Heel ons menselijk 'drama' zit vervat in beiden (verlangen / warm - afgunst / koud). Hoe meer jouw geluksbeleving afhankelijk wordt van dat warme water, hoe groter je 'lijden' zal zijn wanneer je geconfronteerd wordt met koud water. Kun je nog volgen?
Het is hier relevant om op te merken dat de leer van de Boeddha volledig gebaseerd is op het doorgronden en overstijgen van het menselijk lijden.
Het huidige oordeel van wetenschappelijk denken is dat wij mensen het product zijn van onze genen. Alles is genetisch bepaald. Deze 'waarheid' vloeit voort uit de recente ontdekkingen die wetenschappers deden.
[ NOOT: deze denkwijze heeft o.a. geleid tot het genetisch manipuleren van onze gewassen. Wanneer je de genen (van gewassen) verandert, verander je de materie. De achterliggende gedachte hierbij is dat we onszelf het leven gemakkelijker maken door voeding te manipuleren tot een 'perfect gewas' (dat bestand is tegen ziektes en zeer sterk is of er zus of zo uit ziet). Je weet namelijk op voorhand wat de uitkomst gaat zijn. Dit is in het voordeel van onze - op opbrengst gebaseerde - economie. Waar men echter vergeet rekening mee te houden is het evenwicht dat altijd in de natuur aanwezig is. Wanneer onze planeet 'ziek' wordt, komt dat omdat wij de natuurlijke balans hebben aangepast en dus verstoord. Dit zal tot gevolg hebben dat de natuur ergens gaat compenseren. Hetzelfde geldt voor een mensenlichaam. Wanneer we de natuurlijke balans van een voedingsmiddel veranderen, zal zich dat ergens in jouw lichaam (dienen te) compenseren. ]
Dat alles genetisch bepaald is, is misschien waar voor je fysieke lichaam, maar zeker niet voor je karakter en je gedrag. Natuurlijk is het zo dat je opvoeding en de hiermee vasthangende conditioneringen, invloed hebben op hoe je je gedraagt. Echter, ben jij als mens (gelukkig!) gezegend met de wilskracht om je gedragingen en conditioneringen op te merken en te veranderen. De genetische code heeft dus zeker een invloed op je, maar het feit dat je de capaciteit hebt om je gedragingen te veranderen, is één van de grootste troeven die je als mens in handen hebt. Je bent hierdoor in staat om woede, angst, verslavingen, onzekerheden, ... te overwinnen. Je kan jezelf slimmer maken, je bewustzijn laten groeien, je emotionele intelligentie ontwikkelen en ga zo maar door. Dit is een privilege dat enkel wij mensen bezitten, de meeste dieren hebben deze keuze niet. Een andere zaak is of je daadwerkelijk beslist om deze capaciteit ook in te zetten. Door onze input worden we vaak onwetend (gemaakt of gehouden). We beginnen de dingen te geloven die ons worden aangeleerd en nemen ze aan als Waarheid. De start van onze lijdensweg is een feit.
Een mooie schets over het verschil hierin tussen dier en mens, is de volgende:
Het leven biedt jou een unieke blend van mogelijkheden aan om uit te kiezen. Je bezit als mens, als enige wezen, het onderscheidingsvermogen om hieruit daadwerkelijk een keuze te maken. Zo kan je er bvb. voor kiezen om je leven te beteren als je voorheen foute dingen hebt gedaan. Zo kan je ervoor kiezen je levensomstandigheden te verbeteren en hier in een later stadium ook de vruchten van te plukken.
Voor meer hierover, zie Patanjali’s uiteenzetting over KARMA en KLESHA:
Yoga, Bhoga and Ardhanariswara € 32,99
Volgens de yogafilosofie, kan je het hierboven beschreven, brede spectrum aan mogelijkheden in een mensenleven, opdelen in 3 componenten:
Roga = ziekte
Bhoga = genot
Yoga = eenheid
Roga & Bhoga representeren de wet van actie & reactie en Yoga opent hogere mogelijkheden op moreel en spiritueel vlak.
Beoefenen van Yoga helpt je om foute patronen te leren onderscheiden en te transformeren, zodat dat Roga - ziekte - voorkomen kan worden. Als je kiest voor een leven van genot - Bhoga - leef je je leven eigenlijk op een dierlijk niveau omdat je enkel je instincten zal volgen en bijgevolg niet tot het niveau van eenheid - Yoga - zal geraken. Je enige bekommernis is dan het vervullen van je eigen verlangens, zei het in de vorm van eten, seksueel genot of het willen van steeds meer bezittingen. Kiezen om enkel op het niveau van Bhoga te blijven en hier te stagneren is eigenlijk de grootste dwaasheid en tekortkoming aan jezelf die je als mens kan doen. Je leven zal uiteindelijk leiden tot een hoop gevaarlijke en vaak ook zielige en triestige situaties. Ik zal zeker niet zeggen dat je alles uit de materiële wereld zomaar moet vermijden. We hebben bepaalde dingen nodig om te overleven en te floreren. Het is echter belangrijk om het materiële te proberen benaderen met een zekere onthechting. Oefening baart kunst! En deze kunst, die van het afzien van 'foute' patronen en geconditioneerde gedragingen, zal op den duur een natuurlijke aangelegenheid worden, zeker wanneer je de kennis van de metafysica en het hoogste bewustzijn krijgt aangereikt in de vorm van de yogaleer.
Een excessieve obsessie met Bhoga - genot - zal dus steeds leiden tot Roga (ziekte / fysieke en mentale aandoeningen). Een grote toegeeflijkheid aan of een extreme voorkeur voor bepaalde patronen, voeding of overdaad in het algemeen, zal altijd leiden tot een overbelasting van je systeem, wat dan weer resulteert in spijsverteringsproblemen en problemen van het zenuwstelsel. Morele degradatie, een gebrek aan ethiek, esthetische verarming en spirituele blindheid zijn allemaal natuurlijke gevolgen hiervan.
Yoga is een oeroude discipline en een perfect tegenmiddel tegen Bhoga en Roga. Belangrijk om te weten is dat het hier om klassieke yoga gaat en niet om de moderne varianten die je tegenwoordig op elke straathoek kan beoefenen. We doelen op de kennis die al duizenden jaren wordt doorgegeven, van leraar op student. Enkel deze kennis zet de beoefenaar op een pad dat leidt tot een fusie van het individueel bewustzijn met het kosmisch bewustzijn. Zelfs de sterren en de zon draaien op het licht van dit kosmisch bewustzijn. Wanneer je dit bewustzijn in jezelf realiseert, word je niet alleen getransformeerd maar getransfigureerd (van gedaante veranderd). De keuze is aan jou: Yoga of Bhoga/Roga.
Als je zintuigelijke verlangens nastreeft, kies je het pad van Bhoga. Als je op zoek bent naar de Waarheid, kies je het pad van Yoga, dat leidt naar de realisatie van de ultieme Waarheid.
Het yogapad brengt zijn volgers naar de gelukzalige staat van bevrijding. Een bevrijde ziel is niet meer onderhevig aan de cyclus van leven en dood. De angst voor de dood verdwijnt en het ego wordt overstegen door de Waarheid. De volgers van het pad van Bhoga voelen zich een tijdje gelukkig, omdat ze zintuiglijk geluk zien als echt geluk. Het eindproduct van hun streven & karma’s (acties), leidt onmiskenbaar tot Roga, een leven gevuld met ziekte (op grote of kleine schaal). Mensen op het Bhoga-pad verkwisten als het ware hun kostbare leven hier op aarde aan de zoektocht naar voldoening, waarvan zij denken dat het bestaat uit het zintuigelijke & materiële, dat voortkomt uit de objectieve wereld. Verval zal snel intreden. Vanuit een hoger perspectief kan je zien hoe het geluk van deze Bhoga-zoekers afhankelijk is van zoveel dingen buiten zichzelf. Aangezien de wereld continu in verandering is en we de dingen rondom ons slechts in beperkte mate naar onze hand kunnen zetten, leidt het willen controleren van deze objectieve wereld slechts tot de valkuilen van de illusie, met veel frustratie en lijden voor de mens die het probeert, tot gevolg. Controle over je subjectieve wereld oftewel je binnenwereld, zal je daarentegen de alchemist van je eigen leven maken.
Onwetendheid ten opzichte van deze Waarheid is de hoofdoorzaak van alle stress of lijden in de wereld. Alle andere vormen van lijden zullen hieruit ontstaan. We spreken van onwetendheid wanneer we het vergankelijke als onvergankelijk ervaren, het onzuivere als het zuivere, en het niet-Zelf (lichaam, geest, ego, zintuigen...) als het Zelf. Hoe vlugger je je realiseert dat je onwetend bent, hoe vlugger je je ook het kosmische, universele en het goddelijke bewustzijn kan realiseren. Als we een vergrootglas leggen op de menselijke evolutie en het spiegelen aan Bewustzijn, dan zullen we al snel ontdekken dat de zin van het leven net hierom draait: het jezelf 'realiseren' als kosmisch wezen of goddelijk bewustzijn. Om dit doel te bereiken is het enige pad dat van Yoga, het pad van de ultieme eenheid met de bron van alle creatie.
De verlichte yogi ziet alles dat verandert als onwaar en alles dat blijvend is als de Ultieme Waarheid. Toegepast op de mens, kan je dan stellen dat het enige dat niet verandert in ons leven ons bewustzijn is. Op kosmisch vlak is het niet-veranderlijke het substratum waarin alles zich afspeelt. De quantum-fysica spreekt over de nulpunt-dimensie, Shakespeare sprak over “to be or not to be”. Wanneer de Yogi zijn Zijns-toestand - die wij als meditatie beschrijven - vereenzelvigt met dit substratum, spreken we van een versmelting met het goddelijk bewustzijn, dat de yogi alwetend maakt, omdat hij alles ziet in het licht van de Ultieme Waarheid.
Björn Maroten | Extract SY Sadhana Classes | 2018